Ertesi gün hapı korunmasız cinsel ilişki sonrası acil kullanılan bir doğum kontrol metodudur. Ertesi gün hapları doğum kontrol yöntemleri kullanılmadan gerçekleşen cinsel ilişkilerden gebelik elde edilmesini engellemek için kullanılan ilaçlar olarak karşımıza çıkarlar.
Ertesi gün hapı konmasız cinsel ilişki sonrası yada kullanılan doğum kontrol yöntemi ile ilgili risk durumlarında gebe kalmamak için kullanılan bir haptır. Bir tür acil doğum kontrol yöntemidir ve o adet döngüsü içinde tek seferden fazla kullanılmaz. Etkili olabilmesi için riskli ilişkiyi takip eden ilk 72 saat içerisinde alınması gerekir.Ertesi gün hapları yüksek dozda pregesteron içerir ve bu nedenle düzenli kullanılabilecek bir doğum kontrol yöntemi değildir. Ayrıca var olan gebeliği sonlandırmazve kürtaj hapı değildir.
Ertesi gün hapı rahimin iç tabakasını tahrip ederek olası bir gebeliğin bu alana yerleşmesini önleyerek gebelik oluşumunu engeller. Korunmasız cinsel ilişkiden sonra en geç 72 saat içinde alınmalıdır. Cinsel İlişkinin üzerinden 72 saatten fazla bir zaman geçtiğinde eğer döllenme olduysa yumurta rahme yerleşmiş olacağından herhangi bir şekilde önleyemeyecektir. Çünkü bu ilaçların en bilinen etkisi döllenmiş yada döllenmemiş bir yumurtanın rahme tutunmasına engel olmaktır.
Ertesi gün hapının hamileliği engellemesi için 72 saatte, tercihen de ilk saatlerde alınmalıdır. Çalışmalar korunmasız cinsel ilişki sonrası alınan ertesi gün hapının ne kadar erken alınırsa etkisinin o kadar fazla olduğunu göstermektedir. Bu hapların koruyucu etkisi ilk saatlerde alındığında %95 ‘lere kadar çıkmaktadır. Ancak süre uzadıkça gebeliği önleme oranı %70 ‘lere kadar inmektedir.
Doğum kontrol yapları içerisinde bulunan östrojen ve pregesteron hormonları doğum kontrol haplarından çok daha yüksek düzeydeler ve tek seferde bu kadar hormonu vicuda almak sık kullanımlarda adet düzeninin bozulması, endometriumun yani rahim iç zarının incelmesi gibi istenmeyen sonuçlar doğurabilir.
Doğum kontrol haplarının dahi çok uzun süreli kullanımlarında bazı yan etkilerinin olduğu dikkate alınırsa çok daha fazla dozda ve tek seferde alınan hormon içeren ertesi gün haplarının metabolizma üzerinde olumsuz etkiler yaratacağı tartışılmazdır.
Hapların içindeki bu hormonlar ve onlardaki ani değişimler en sık bulantı kusma gibi yan etkilerle karşımıza çıkıyor. Bununla birlikte sık kullanımlarda ilaç direnç geliştirmesi ve etkisinin giderek azalması da olası bir sonuç. Bazı kadınlarda mide bulantısının yanı sıra kusma, baş ağrısı, meme uçlarında hassasiyet, huzursuzluk hissi, baş dönmesi, duygu durum bozuklukları ve iştahsızlık gibi diğer yan etkiler de çıkabiliyor.
Ertesi gün hapının kadı vücudunda yaratacağı yan etkileri şiddeti ve süresi kadın bünyesine göre farklılık göstermekle birlikte yan etkiler ilaç kullanımını takip eden ilk 3 gün boyunca devem edebilir.
Adet düzensizliği ise ertesi gün hapının alımından sonra 1-2 ay sürebilir.
Op. Dr. Müge AksoyKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı