Merhaba... Bu haftaki sağlık köşemizin konusu hiç duymadığınız ancak tüm toplumlarda oldukça sıklıkla görülen bir fenomen "Couvade Sendromu" yani eşi hamile iken çeşitli düzeylerde hamilelik belirtisi gösteren baba adayları. Çok enteresan değil mi? İlk duyduğumda bana çok enteresan gelmişti. Ancak meslekte geçirdiğim 22 yıl bu sendromun aslında bizim toplumumuzda da rastlandığını gösterdi.
Couvade (Kuvad) fransız bask dilinde bir sözcük; kuluçkaya yatmak, yumurtadan çıkmak sözcüğünden türetilmiştir. Terim değişkenlik gösterse de dünyanın her köşesinden kültürlerin bir çoğunun bireyleri tarafından gerçekleştirilen ilginç bir ritüeli tanımlar. Yakın tarihlere kadar bir isim verilememiş olsa da Couvade Sendromuna göndermelere yazın tarihinde birkaç yüzyıllardır rastlanmaktadır. Couvade ritüelinin çok eskilere dayandığı bilinmektedir.
60 yılında Diodarus Sikulus şu gözlemi yapmış; Korsika adasında bir kadın çocuk doğuracaksa adam hastaymış gibi yatağa yatar ve belli sayıda gün doğum yatağından çıkmaz. Eşi bebek bekleyen erkeklerde görülen gebelik semptomları (bulantı, kusma, hazımsızlık, sindirim sistemi sorunları karın ağrıları v.b.) öyle ki birçok edebi esere de konu olmuştur.
Shakespeare, William Wcherley gibi... Hatta Couvade Sendromu büyüsel inanışlarda da kendine bir yer bulmuş kayıtlarda en azından bir cadının, Evfame Macalyone, kadınların doğum sancılarını kocalarına aktardığına inanıldığından yakılarak öldürüldüğünü yazar (Frazer, 1910) Kralları, kontlar, asilleri tutabildiği gibi çitçileri, işçileri ve doktorları da tutabilir. Büyücülükte olduğu gibi folklorda da, özellikle bir semptom vardır ki, kocalar buna tutulduklarında bazen bunu karılarının gebe olduğunun bir işareti olarak yorumlarlardı; diş ağrısı... Bu inanış Britanya adalarının birçok kısmında kayda geçmiştir, tiyatro sahnelerinde replikler olarak canlandırılmıştır.
Eşleri bebek bekleyen erkeklerin hiçte ender olmayan bir kısmında (yaklaşık %25) psikojenik kökenli bazı semptomlar, ortaya çıkmaktadır. En sık görülen semptomlar sabah bulantıları gastro intestinal yakınmalar (karın ağrısı, ishal, kabızlık gibi) depresyon, gerginlik, uykusuzluk, baş ağrıları, nadir de olsa aşerme gibi. Hatta literatürde doğum eylemini taklit eden tıbbi birnedeni olmayan kolik tarzı karın ağrıları olan vakalar eşinin gebeliğine paralel karın şişli iyaşayan babalar, epizyotomi hattı boyunca ağrı tarifleyen babalarda mevcuttur. Olguların yaklaşık 3' te 1'in de semptomlar doğum sancıları başlamadan ortadan kalkar ama bazen tam bu sırada nüksedebilir. Diğer bir 3 'te bir, çocuk doğar doğmaz semptomsuz hale gelir, geri kalanlardaysa semptomlar birkaç gün daha sürebilir.
Bugün için bu fenomenin etiyolojisi, yani kökeni net olarak bilinmiyor. Ancak bilim insanları bunu özdeşim, iki değerlilik ve doğurmaya imrenme ile ilişkilendiriyorlar. En akla yatkınının ben kendi adıma eşi ile özdeşleşme olarak değerlendiriyorum. Yani bu durum erkeğin eşi ile arasındaki empati duygularından kaynaklanıyor olabilir. Burada karısının durumundan endişe duyan koca, biliçli yada bilinçdışı olarak, koruyucu bir önlemle onun derdini kendi üzerine almaktadır.
Semptomların çoğu doğumla birlikte geçer. Çok az sayıdaki vakada psikiyatrik desteğe ihtiyaç duyar. Evet esasında garip gibi görünse de bu fenomenin aslında ne kadar sık yaşandığını gözlemlemek zor değil, ben kendi adıma katılımcı ve empati yeteneği yüksek babaların anne adaylarına desteğimden memnuniyet duyuyorum. Belki de her baba adayı bir miktar kuluçkaya yatmalıdır.
Op. Dr. Müge AksoyKadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı